Aansluiting op SVP - Samen werken aan klimaat

De centrale
Directeur Operations Bianca Bok neemt haar CO-meter mee als ze de centrale in gaat. 'Alle processen worden natuurlijk in de gaten gehouden in de controlekamer, maar veiligheid gaat boven alles.' Van onder haar veiligheidshelm en achter haar mondkapje vertelt ze tot in detail over de werking en het nut van de centrale. 'We hebben hier in Purmerend momenteel drie centrales: de BioWarmteCentrale en twee gascentrales. De BWC draait altijd, de gascentrales zetten we in wanneer de vraag naar warmte hoger is dan de BWC kan leveren, bijvoorbeeld in de winter.'

Verduurzaming
Purmerend is één van de meest vooruitstrevende gemeenten in Nederland als het aankomt op verduurzaming van de warmtevoorziening. De omslag kwam in de jaren '80. Na de oliecrisis was de zorg dat energie erg duur zou worden en werd een warmtenet aangelegd dat werd gevoed met warmte van een efficiënte warmte-krachtinstallatie op gas. Dat wordt nu vervangen door het verstoken van houtsnippers. Zo stookt de gemeente steeds een beetje schoner. 'Ons doel is om volledig fossielvrij te stoken. Op dit moment kunnen we 72 procent van de warmte fossielvrij leveren. Hier in Purmerend stoten we dagelijks 55 procent minder CO2 uit dan op plekken waar mensen CV-ketels gebruiken. Dat is een aanzienlijk verschil.'

Houtsnippers
Houtsnippers zijn de brandstof waarop de centrale brandt. Alle snippers zijn van resthout en komen uit Nederlandse bossen. Ze worden geleverd door Staatsbosbeheer, dat streng toeziet op de hoeveelheid hout die uit de natuur wordt weggenomen. Het bosareaal neemt daarbij eerder toe dan af. De snippers komen uit productiebossen waarvan de bomen worden gebruikt in huizenbouw en voor het maken van meubels of papier. 'De takken en kruinen die overblijven gaan naar ons en worden versnipperd voordat ze de oven in gaan.' Het is een restproduct, waarvoor geen andere toepassingen beschikbaar zijn. Ook moeten bossen regelmatig uitgedund worden. Het klinkt misschien ouderwets om hout op te stoken, maar met de innovatieve technieken van de BWC kunnen we hiermee op een CO2neutrale, fossielvrije manier warmte opwekken.

Het proces
Dagelijks storten vrachtwagens een lading houtsnippers in de put van de BWC. De grote grijparmen van een geautomatiseerd kranensysteem halen het hout naar binnen en leggen het in de bunker. Hier is plaats voor zoveel hout, dat de centrale er 5 dagen aaneengesloten van zou kunnen branden. Wanneer de verbrandingsketels nieuwe toevoer nodig hebben storten de grijparmen een verse lading snippers in trechters bovenop de ketels. Op hun weg in de verbrandingsoven verliezen de snippers hun laatste vocht, waarna ze verbranden. De temperatuur in de ketel ligt rond de 900 graden Celsius. In de ketel wordt de warme lucht door buizen geleid. Om de buizen heen stroomt het stadsverwarmingswater, dat op die manier verwarmd wordt. Het opgewarmde water wordt naar de woningen in Purmerend gepompt.

CO2
Tijdens het proces ontstaan as en rook. De bodemas wordt verzameld en gaat naar de wegen-industrie. De rook wordt eerst gezuiverd; de helft van de centrale is erop ingericht dat te doen. Een filter van speciale doeken vangt de asdeeltjes. Hergebruik is nog niet mogelijk en deze as gaat naar de stortplaats. Een douche spoelt de lucht verder schoon en haalt het laatste beetje warmte uit de lucht. De gezuiverde lucht verlaat via de schoorsteen de centrale. 'De CO2 die hier wordt uitgestoten is eerder opgenomen door bomen. Bomen slaan CO2 op en dat komt vrij als ze vergaan. Als hout in het bos blijft liggen en gaat rotten komt de CO2 vrij; als je het verbrandt ook. Er wordt door ons geen extra CO2 geproduceerd.'

Constante temperatuur
Waar het functioneren van de ketel van de BWC te vergelijken is met een gigantische boiler, zou je de stad kunnen zien als een grote radiator. Het water verlaat de centrale op een temperatuur van 90 graden in de winter. Via ondergrondse stalen pijpen wordt het door de stad gepompt, tot in de verste hoeken. Per cluster van ongeveer 300 woningen reguleert een plaatselijk regelstation de temperatuur en de druk. Zo wordt de warmte gelijkmatig verdeeld. In alle huizen die op het warmtenet zijn aangesloten komt het water binnen op een temperatuur van gemiddeld 70 graden. 'Wij zorgen ervoor dat de temperatuur constant is. In de winter, als het vriest en de warmtevraag hoger is, sturen we het warmer weg uit de centrale.'

Stadswarmte in huis
In de meterkasten van de huizen hangt een afleverset met daarin een warmtewisselaar. Het water dat door de radiatoren (of vloerverwarming) stroomt is verwarmingswater; het kraanwater is dat niet. In de warmtewisselaar verhitten de buizen van het warmtenet het kraanwater tot de gewenste temperatuur 'Het zijn twee verschillende circuits die elkaar bij de warmtewisselaar tegen komen.' In de praktijk merk je hier thuis niks van. De huizen zijn gewoon warm en comfortabel, terwijl het milieu minder belast wordt dan bij gebruik van een HR-ketel.

Nóg schoner
Purmerend is nog steeds pionier op het gebied van verduurzaming en de uitrol van het warmtenet. Het kan altijd beter, zuiniger. 'Het verbranden van houtsnippers is in deze fase een goede oplossing, maar uiteindelijk willen we gebruik gaan maken van andere, bronnen zoals geothermie, aquathermie en powertoheat'. Deze mogelijkheden verkent SVP samen met andere partijen, zoals TNO, in het landelijk innovatieprogramma 'Warming-up'.  Bok denkt vooruit, maar blijft daarbij altijd praktisch: 'In de ochtend, wanneer mensen gaan douchen en de verwarming aan gaat, zien we een piek in de behoefte aan warmte. Die moeten we leveren. In de BWC stoken we in de ochtenduren extra snippers op om aan de vraag te voldoen en dat werkt perfect. Een nieuwe techniek moet minstens zo betrouwbaar zijn als de huidige. 'Proven Technology', daar zetten wij op in, samen met onze partners en voor onze klanten.'